Fiber optikler çağımızın en büyük gerekliliklerinden birisi. Fiber optik telekomünikasyon altyapısı, yüksek hızlı internetten tutun da ekonomilerin işleyişine kadar pek çok alanda hayati öneme sahip. Aslında bu yapıların bir diğer kullanım alanı da sismoloji. Son yıllarda sismologlar aynı fiberleri kullanarak Dünya’daki sismik sinyalleri görüyor ve duyuyor. Şimdi sismolog ve gezegen bilimci Ebru Bozdağ ve diğer bilim insanlarıyla yapılan yeni bir çalışmada fiber optik altyapının olası İstanbul depremindeki potansiyeli ortaya konuyor. İstanbul depremine hazırlıkta fiberler kullanılabilir
Yer altında bulunan fiber optik kablolar aslında çok hassaslar. Depremlerden, patlamalardan ve hatta üstlerinden geçen arabaların yarattığı titreşimlerden etiketlenebiliyorlar. Bu titreşimler fiber optik kablolara baskı uygulayarak fiberlerin gerilmesine ve büzülmesine neden oluyor. Bu da ışığın kablonun içinden geçişini, aldığı yol miktarını hassas bir şekilde değiştiriyor.
Dağıtık akustik algılama (DAS) adı verilen bir teknikle ölçülen bu değişiklikler, titreşimli dalgaların yeraltında nasıl ve nerede hareket ettiğini ortaya koyuyor. Bu bilgiler deprem hasarı açısından en fazla risk altında olan bölgelerin belirlenmesine yardımcı olabileceği belirtiliyor. Bu da İstanbul’un inşaat ve şehir planlamasındaki önceliklerin belirlenmesini kolaylaştırabilir. Bu sistemlerden elde edilen verilerle toprağın rezonansı ve dolayısıyla deprem sırasındaki tepkisinin belirlenmesi amaçlanıyor. Bu da şu anda en riskli bölgelerin tespit edilmesini sağlayacak ve yeni inşaatların nerelerde hangi şartlarda ve hangi gerekliliklerde yapılması gerektiğine dair bir içgörü sunacak. Yapılan yeni çalışmada DAS, İstanbul’da ilk kez test edildi.
DAS teknolojisi henüz genç olsa da çok sayıda sismik çalışma ve pilot projede kullanıldığını gördük. Şimdi ise İstanbul’da, İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) ve Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi’nden bilim insanları ve mühendisler, İsviçre’deki Eidgenössische Technische Hochschule (ETH) Zürich ve Colorado School of Mines’tan meslektaşlarıyla birlikte, bölgede gelecekteki sarsıntıları tahmin etmek ve şehrin gelecek depremlere daha iyi hazırlanmasına yardımcı olmak için yerel telekomünikasyon altyapısını test ediyor. Bilindiği üzere İstanbul, Marmara Denizi’nin ve Kuzey Anadolu Fayı’nın hemen kuzeyinde yer alıyor. Sismologlar, Kuzey Anadolu Fayı’nın Marmara Denizi’ndeki uzantısı üzerinde büyük bir depremin gecikmiş olduğu konusunda hemfikir. Dolayısıyla asıl soru depremin olup olmayacağı değil, ne zaman olacağı ve en iyi nasıl hazırlanılacağı.
İstanbul’un altındaki fiber
Bu hazırlığın kritik ve öncül bir ayağının da fiberlerin olduğu aktarılıyor. İstanbul’un altında neredeyse her yerde fiber kablolar bulunuyor. İBB’ye ait bu fiberlerden biri, şehrin Anadolu yakasında Marmara boyunca kıyı şeridini takip ederek çeşitli parklardaki güvenlik kameralarını birbirine bağlıyor.
Araştırma ekibi, 2023 yılının başlarında İBB’nin 8 kilometrelik kıyı kablosundan gerilmeyi algılamak için darbeli lazer ışığı göndererek veri topladı. Fiber optik DAS sistemi, birkaç metrelik çözünürlükte gerinim oranlarının zaman serilerini kaydetti. Bu, yaklaşık 4.000 tek bileşenli sismometrenin işinin yapıldığı anlamına geliyor. En nihayetin ise ekip, sismik dalgaların kabloyu çevreleyen zeminde nasıl yayıldığına dair yüksek çözünürlüklü veriler elde etmeyi başardı. Bu veriler ile gelecekteki olası deprem sarsıntılarının modellenebileceği belirtildi. DAS sisteminin hassasiyeti ilgi uyandırıcı. Araştırma ekibi, bir metre projesindeki küçük bir patlamayı bu sistemle net bir şekilde kaydettiklerinin altını çiziyor. Hatta 6 Şubat 2023‘te Türkiye’nin güneyini sarsan Kahramanmaraş depremlerinden saçılan sismik dalgaların 8 kilometrelik fibere ulaştığı ve DAS sistemleri tarafından kaydedildiğine de dikkat çekiliyor.
Simülasyonu yapılacak
Ancak DAS kayıtları şu ana kadar bir pilot projeyi temsil ediyor; bu 8 kilometrelik fiber, İstanbul’un altında var olan telekomünikasyon altyapısının küçük bir bölümünü oluşturuyor. Bununla birlikte toplanan veriler yeraltı jeolojisinin bir modelinin geliştirilmesi için kullanılıyor. Bu model daha sonra bilgisayar simülasyonlarında kullanılarak gelecekteki depremlerde zeminin nasıl sallanacağını tahmin etmek için kullanılacak.
Eğer projede başarıya ulaşılırsa işbirliklerle birlikte sistemin şehir geneline yayılması ve tehlike tahminlerinin iyileştirilmesi hedefleniyor. Çalışmada İstanbul’da DAS için kullanılan fiber-optik kablo ağının genişletilmesinin, hem deprem izleme hem de yeraltı jeolojik karakterizasyonlarında devrim yaratabileceği belirtiliyor.
Elbette küçük bir DAS sistemi ile şehir geneli DAS arasında farklar bulunuyor. Buradaki en büyük fark sistemin çalışması değil, toplanan verilerin işlenmesi. Büyük ölçekli DAS sistemleri yılda kolayca petabaytlarca veri üretebilir ve bunların hepsinin gerçek zamanlı olarak analiz edilmesi veya daha sonra analiz edilmek üzere saklanması gerekir. Makine öğrenimi bu tür veri hacimlerine yardımcı olacak bir araç olabilir ancak her şehrin ve her fiber güzergâhının farklı olması standardizasyonun sağlanmasını zorlaştırıyor.
Xiaomi’den fütüristik su tabancası
Efsane Türkiye’ye gelse alırım..
O ışık efektleri sadece yanlarda değil üstte de olmalıydı. Böylece tabancayı kullanan, kafasını yana eğmek zorunda kalıp, fıtık olmaz. Aynısını küçükken ışıklı ayakkabımda yaşamıştım oradan biliyorum. Ayakkabıma yan bakmaktan düz yürüyemiyordum. Hava atmaktan ziyade o havayı yaşamayı tercih ederim. 7 de olsam 70 de olsam kararım değişmeyecek.
Mukemmel bir silah acaba ne kadar hızlı atıyor. [resim]
Fiyat makul olsa efsane olur gerçekten ya.
Vay bee, bu cihaz xiaomi çıktı ben de diyordum kim üretmiş..
hocam 4x daha iyi direk hs attirir
Über
Evet ama 6x scop daha iyi gider buna daha uzaktaki hedefler için. Gerektiğinde 3x’e de çekebilirsin falan 😀
Muskun alev tabancası vs bu
İstilacı güvercinlere karşı iyi olur. 5 10 dk da bir sopayı alıp kovalamak yordu artık.
Yakında su atan F18 falanda yaparlar 🙂
Hazneye kezzaplı su doldurup nişan almak yapmayın böyle şeyler yahu…
Xiaomi kendini çok geliştirdi artık her alanda kaliteli işler yapıyorlar.
fışkırttığı su mermi gibi isabetli gitmeyeceği için gereksiz diye düşünmüş olabilirler.
Lazer nişangah da eklenseymiş tadından yenmezmiş.
